ယခုကာလတွင် လူမှုကွန်ယက် ဝက်ဘ်ဆိုက် Facebook တွင် သောသောညံနေသည့် ကိစ္စရပ်မှာ “ကုလား” ဆိုသည့် စကားလုံးကို Hate Speech ဟု Facebook Team က ယူဆသတ်မှတ်လိုက်ခြင်းအကြောင်းပင်ဖြစ်သည်။ ယင်းနှင့်အတူ ကုလား ဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းသည် အမုန်းစကား ဟုတ်မဟုတ်ဆိုသည့် အမြင်မတူစွာ အငြင်းပွားမှုများကိုလည်း မြင်တွေ့နေရသည်။
အဆိုပါ “ကုလား” ဝေါဟာရနှင့်ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း၊ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ များ နှင့် NGO တချို့၏ အကြံပြုချက်များအရ ကန့်သတ်ပိတ်ပင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု Facebook က ဆိုခဲ့သည်။ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းများဟု အတိအကျ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခြင်းမျိုး မရှိပေ။
တကယ်တမ်းအားဖြင့် ကြည့်မည်ဆိုလျှင် မြန်မာဝေါဟာရများတွင် ကုလားဆိုသည့် ဝေါဟာရအသုံးအနှုန်း တည်ရှိလာခဲ့သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၇၀၀ ခန့်ရှိနေပြီဖြစ်ပြီး စတင်သုံးစွဲစဉ်ကတည်းက နှိမ်ချပြောဆိုဆက်ဆံရန် အသုံးပြုခြင်းဖြစ်ဖွယ်ရှိကြောင်း အထောက်အထားများများစားစား မရှိပေ။
မြန်မာဝေါဟာရများတွင်လည်း ကုလားဟူသည့်အသုံးအနှုန်းအပြင် ပဲကုလားဟင်း ၊ ဆေးကုလားမ ၊ သရက်သီး ကုလားတည် ၊ ကုလားအော်သီး ၊ သစ်ကုလားအုပ် ၊ ငှက်ကုလားအုပ် ၊ ကုလားတက်၊ ကုလားထိုင် ၊ ကုလားတန်မြစ် စသည်ဖြင့် အခြားအသုံးအနှုန်းများ အမည်နာမများလည်း ရှိသေးသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာ ပညာရှိ စာပေပညာရှင်ကြီး တစ်ဦးအမည်မှာလည်း ဦးကုလားဖြစ်လေသည်။ ယနေ့ခေတ်ကာလများတွင် ကုလားဆိုသည့် စကားလုံးသည် အိန္ဒိယဘက်မှ မြန်မာပြည်သို့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချလာသည့် လူမျိုးနွယ်စုတစ်ခုကို ယျေဘုယျအားဖြင့် ရည်ရွယ်ပြောဆိုခြင်းဖြစ်သော်လည်း နှိမ်ချဆက်ဆံသည့် Hate Speech တစ်ခု ဟုတ်မဟုတ်ဆိုသည်မှာ အသုံးပြုသူ၏ စေတနာ ၊ ရည်ရွယ်ရင်းတို့နှင့်သာ တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်မည်ဟု ယူဆမိသည်။
သတင်းများနှင့် Facebook အသုံးပြုသူများ၏ ဖော်ပြချက်များအရ ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းအတွင်း Facebook Team ၏ အရေးယူမှုများကြောင့် “ကုလား” စကားလုံးအား သုံးနှုန်းခဲ့သည့် အင်တာနက်သုံးစွဲသူများ၏ Account များ Like နှင့် Comment လုပ်၍မရခြင်း၊ Post များ ဖြုတ်ချခံရခြင်းနှင့် Account ယာယီအပိတ်ပင်ခံရခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ယင်းဖြစ်ရပ်အပေါ် ပြည်တွင်း Facebook အသုံးပြုသူများက တုန့်ပြန်ပုံမှာ “ကုလား” ဆိုသည့် ဝေါဟာရနှင့် ယင်းနှင့်ဆက်နွယ်နေသည့် စကားလုံးများကို လူမှုကွန်ယက်တွင် အတိတလင်းရေးတင်ကြခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မည်သည့် အဖွဲ့အစည်းကမှ တာဝန်ခံ၍ ဖြေရှင်းပေးကြခြင်းမရှိပေ။ တာဝန်ခံမည့်အဖွဲ့အစည်းနှင့် မူဝါဒလည်း မရှိပေ။
Google ၊ Facebook နှင့် နိုင်ငံကာအစိုးရများဘက်မှ လူမှုကွန်ရက်မှတဆင့် အမုန်းစကား ဖြန့်ဝေခြင်း၊ အကြမ်းဖက် ခြိမ်းခြောက်မှှုများပြုလုပ်ခြင်းနှင့် ရည်ရွယ်ချက်ရှိသော သတင်းအချက်အလက် အမှားများ ဖြန့်ချိခြင်းများကို ထိထိရောက်ရောက် ကိုင်တွယ်နှိမ်နှင်းရန် တွန်းအားပေးခံနေရချိန်တွင် ယင်းကဲ့သို့ တိုင်ကြားခံရခြင်းဖြစ်သောကြောင့် Facebook Team က လျှင်လျှင်မြန်မြန် တုန့်ပြန်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ဟန်တူသည်။ ထို့ကြောင့် တစ်ဖက်မှ ပြန်ကြည့်မည်ဆိုလျှင် အမုန်းစကားနှင့် သတင်းမှား ဖြန့်ဝေမှု တားဆီးရန်ကြံစည်နေသည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို မှားယွင်းသည့် အစွဲမကင်းသည့် သတင်းအချက်အလက်များဖြင့် ထိခိုက်လာနေသည့်သဘောပင်ဖြစ်သည်။
အသုံးပြုသူများ၏ တုန့်ပြန်ချက်များကြောင့် နောက်ပိုင်းတွင် အဆိုပါ ဆုံးဖြတ်ချက် မှားယွင်းကြောင်း သိရှိခဲ့ရသည့်အတွက် အဆိုပါပိတ်ပင်တားဆီးမှုကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်နိုင်ရန် အမြန်ဆုံးကြိုးစားခဲ့ရပြီး နောက်တစ်ကြိမ်ဤကဲ့သို့ ထပ်မံမဖြစ်ပွားရန် ဂရုစိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း Facebook မှ ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်ကဆိုထားကြောင်း Mashable အွန်လိုင်းသတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသည်ကိုလည်း ဖတ်ရှုလိုက်ရသည်။
ကမ္ဘာတဝန်းတွင် Facebook အသုံးပြုသူ သန်း ၂၀၀၀ ကျော်ရှိနေပြီး ဘာသာစကား ၇၀ မျိုး ခန့်ဖြင့် အသုံးပြုနေကြသောကြောင့် ဤမျှများပြားပြားသောပမာဏကို ကိုင်တွယ်နေရခြင်းသည် မမျှော်လင့်ထားသည့် အမှားအယွင်းများစွာကို ဖြစ်ပေါ်လာစေသည်။ အထူးသဖြင့် အကြမ်းဖက်မှု၊ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု၊ လိင်အမြတ်ထုတ်မှုနှင့် အချက်အလက်မှားများ ဖြန့်ဝေမှုများ တိုးပွားလာနေသောကြောင့် ထိထိရောက်ရောက်ကိုင်တွယ်ရန် နိုင်ငံတကာအစိုးရများ၏ ဖိအားပေးခြင်းကိုလည်း ခံနေရပြန်သည်။ အထိအခိုက် အတိမ်အစောင်းမခံလှသည့် မြန်မာ့အရေးများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ပင် အခြားအငြင်းပွားဖွယ် ကိစ္စရပ်များ ထပ်မံပေါ်ပေါ်ပေါက်လာဖွယ် ရှိနေသေးသည်။
ယင်းအခြေအနေများကြောင့် လူမှုကွန်ယက် အသုံးပြုသူ သန်း ၃၀ ဝန်းကျင်ရှိနေသည့် မြန်မာပြည်တွင် အမုန်းစကားများနှင့် သတင်းအချက်အလက်မှားများကို တားဆီးရန် အစိုးရနှင့် ပညာရှင်အသင်းများက ဦးဆောင်ဖန်တီးရမည့် မူဝါဒများ၊ Cyberethics များ နှင့် The Internet Society (ISOC) ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများ လိုအပ်နေပြီဟု အချက်ပေးနေသည့် သဘောပင်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းအရင်းမှာ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေးအခြေခံသည့် ပဋိပက္ခများ၊ နယ်မြေဒေသ မအေးချမ်းမှုများ၊ နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်မတူညီမှုများအပေါ် အခြေခံ၍ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးထိပါးသည်အထိ ပြောဆိုပြုမူနေမှုများကို နေ့စဉ်ရက်ဆက် မြင်တွေ့နေရသောကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။
“ကုလား” ဟူသောစကားစုကို ပိတ်ပင်ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း၊ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများ နှင့် NGO တချို့၏ အကြံပြုချက်များအရ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ဟု Facebook က ဆိုခဲ့သည်။ သို့သော် မြန်မာ့သဘော မြန်မာ့မနောနှင့် မြန်မာ့ဓလေ့ ထုံးတမ်းအယူ အသုံးအနှုန်းများကို နားမလည်သူများဖြစ်သောကြောင့် ဤသို့ တိုင်ကြားသည်ဟု မှတ်ယူမိသည်။ ထို့အပြင် အမှားအယွင်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ပြန်လည်တုန့်ပြန်ရာတွင်လည်း အသုံးပြုသူများ၏ Campaign သဖွယ် တုန့်ပြန်မှုကသာ အဓိကကျခဲ့ပြီး ပညာရှင်များ၊ ပညာရှင်အသင်းများနှင့် ဝန်ကြီးဌာနများ၊ ဘာသာရပ် အဖွဲ့အစည်းများမှ တုန့်ပြန်ရန် နည်းလမ်းရှာမတွေ့ဟု ဆိုကာ တုန့်ပြန်မှုမပြုလုပ်သည်ကိုသာ မြင်တွေ့ခဲ့ရလေသည်။
ယခုပြဿနာတွင် ပြည်တွင်း အင်တာနက်အသုံးပြုမှုနှင့် စံနှုန်းထားရှိမှုအပိုင်းတွင် တာဝန်ခံနိုင်မည့် အဖွဲ့အစည်း၊ မူဝါဒမရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရကြောင်း ထင်ရှားစွာမြင်နေရသည်။ ပညာပေးခြင်းလုပ်ငန်းများ၊ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ချေရှိသည့် ပြဿနာများကို တားဆီးရန်နှင့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ဖြေရှင်းပေးရန်တို့အတွက် အဖွဲ့အစည်းနှင့် စည်းမျဉ်းမူဝါဒများ ထားရှိနိုင်ခြင်းမရှိပါက ယခုကဲ့သို့သော ပြဿနာမျိုးများ ဆက်လက်မြင်တွေ့နေရဦးမည်ဖြစ်ပြီး မြန်မာ့လူမှုကွန်ယက်လောကသည်လည်း အငြင်းပွားမှုများ၊ အမုန်းတရားများနှင့်သာ ပြည့်နှက်နေလိမ့်မည်ဖြစ်လေသည်။
မောင်မိုးဇွန်
မေလ၊ ၂၀၁၇
The Voice Daily
